List otwarty

Poniżej przesyłam treść listu do Obywateli UE od ekspertów Team Europe na temat konsekwencji zawetowania "budżetu unijnego".

 

Rozległe konsekwencje weta budżetu Unii Europejskiej –

List do Obywateli Unii Europejskiej

Od ponad 16 lat obywatele Polski są jednocześnie obywatelami Unii

Europejskiej. W ostatnich dniach polski rząd zagroził zawetowaniem

nowych Wieloletnich Ram Finansowych (tzw. wieloletniego budżetu

Unii Europejskiej) oraz Funduszu Odbudowy po pandemii COVID-19,

argumentując to uzależnieniem sposobu przydzielania środków z

budżetu Unii Europejskiej od przestrzegania zasady praworządności.

W wielu gminach na terenie Polski środki unijne w znaczący sposób wpłynęły na podniesienie poziomu

życia mieszkańców. Powstały tysiące kilometrów wodociągów, kanalizacji i dróg. Unowocześniona

została infrastruktura szkolna, sportowa i kulturalna. Postawienie weta budżetowego oznacza

„zamrożenie” dotychczasowej rzeczywistości. Zatrzyma rozwój „małych ojczyzn” i przede wszystkim

uderzy w zwykłych obywateli, którzy w ramach polityki spójności nie otrzymają dofinansowania

programów naukowych, zdrowotnych, edukacyjnych, kulturalnych i społecznych. Także płatności w

polityce rolnej będą realizowane z utrudnieniem dla polskiego budżetu. Jest nieprawdą, że weto

spowoduje automatyczne wypłacenie Polsce większych środków z polityki rolnej, niż te przewidziane

w projekcie budżetu. Zgodnie z obowiązującym już prawem, dopłaty do rolników w 2021 r. zostały

ustalone tak, że weto nie zmieni wysokości dopłat, ale może wpłynąć na ich terminowość. Tymczasem

wsparcie dla obszarów wiejskich zostanie sparaliżowane w okresie tzw. miesięcznych prowizoriów

budżetowych.

Zaznaczyć trzeba, że Polska nie podnosi argumentu weta ze względu na samą wysokość subwencji.

Rząd kwestionuje warunkowanie wypłaty środków finansowych przestrzeganiem zasady rządów

prawa, która jest fundamentalną wartością społeczeństw demokratycznych. Należy jednak pamiętać,

że Polska może zapłacić wysoką cenę, w wyniku realizacji takiej strategii politycznej. Uzależnienie przez

Unię Europejską przyznawania środków od przestrzegania rządów prawa ma z założenia chronić

obywateli państw przed autorytarnymi zapędami decydentów. Dla uporządkowania tych działań

przyjęto, zgodnie z obowiązującymi procedurami, decyzją zdecydowanej większości unijnych państw

członkowskich, rozporządzenie o warunkowości. Ma ono zapewnić stosowanie takich samych reguł

względem wszystkich.

Konsekwencje ewentualnego polskiego weta będą dotkliwe dla obywateli na różnych poziomach.

Spośród wielu wymiarów weta warto zwrócić uwagę na jego efekty dla kluczowych aspektów życia

społeczno-gospodarczego w naszym kraju.

Zgłoszone weto rozciągnie swoje skutki na kwestię walki ze zmianami klimatycznymi. Ponieważ Polska

nie przyłączyła się do celu, jakim uczyniono neutralność klimatyczną Unii Europejskiej do 2050,

odrzucenie unijnego budżetu i Funduszu Odbudowy uniemożliwi finansowanie zielonej transformacji

w naszym kraju. Zauważmy, że na 50 miast z najbardziej zatrutym powietrzem w Unii Europejskiej aż

36 to miasta polskie. W Polsce dopiero rozpoczyna się rewolucja dekarbonizacyjna, a na wprowadzanie

zmian w sposobach wytwarzania energii niezbędne będą środki unijne. Ich finansowanie nie będzie

możliwe na podstawie prowizorium budżetowego, które ma być alternatywą dla Wieloletnich Ram

Finansowych. Ta kwestia jest ważna dla zdecydowanej większości Polaków. Nie dziwi to skoro w Polsce

prawie 50 tysięcy osób umiera rocznie z powodu zanieczyszczenia powietrza.

2

Weto budżetu może mieć poważne konsekwencje dla cyfrowej modernizacji kraju. Pandemia pokazała

pilną potrzebę przyspieszenia cyfryzacji polskiej przestrzeni publicznej. Cyfryzacja całej Europy i

możliwość rozwoju gospodarczego po pandemii zostaną wzmocnione dzięki masowej i pełnej

implementacji nowych technologii (w tym technologii 5G). Bez unijnego budżetu będą narastały

nierówności cyfrowe, stąd tak ważny jest transfer unijnych funduszy do słabszych regionów (m.in.

lubelskie) oraz do szkół wykluczonych cyfrowo. W Polsce jest to obszar szczególnie warty

dofinansowania.

W edukacji weto budżetu oznaczać będzie możliwość odwrócenia dotychczasowych tendencji w

oświacie. Polska młodzież osiąga świetne wyniki m.in. w międzynarodowych rankingach PISA. Bez

wsparcia z budżetu Unii Europejskiej modernizacja szkół w Polsce będzie praktycznie niemożliwa. Brak

tych pieniędzy oznaczać będzie niedofinansowanie badań naukowych oraz brak wsparcia dla

programu Erasmus dla uczniów, studentów i nauczycieli.

Opieka zdrowia nabrała nowego znaczenia w czasach pandemii. Weto budżetowe rodzić może najdalej

idące konsekwencje. Warto przypomnieć, że wszystkie tarcze pomocowe udzielane przez rząd

akceptowane są przez Komisję Europejską. Fundusz Odbudowy to gigantyczna tarcza pomocowa dla

całej Unii Europejskiej i wszystkich jej państw członkowskich. Polska nie zgadzając się na ten

mechanizm nie tylko pozbawia się szans na uzyskanie pomocy na zakup m.in. nowego sprzętu czy

modernizację szpitali i innych obiektów zdrowotnych, ale opóźnia skorzystanie z takiej pomocy innym

państwom Unii.

Warto podkreślić, że dostęp do szczepionki na COVID-19 Polacy otrzymają dzięki Komisji Europejskiej,

która wynegocjowała kontrakty dla całej Unii Europejskiej, zapewniając ich sprawiedliwą, pozbawioną

dyskryminacji, dystrybucję do tych unijnych obywateli, którzy będą chcieli się zaszczepić. Nie ma

wątpliwości, że tym samym obywatele Unii Europejskiej będą w uprzywilejowanej sytuacji w stosunku

do obywateli innych państw na świecie.

Bez dotychczasowych zdecydowanych działań Unii Europejskiej dostawa niezbędnego w obecnej

sytuacji sprzętu medycznego do Polski byłaby opóźniona. Z pieniędzy europejskich kupowano nie tylko

maseczki, ale także m.in. 1105 respiratorów (na ok. 3000 wszystkich respiratorów w Polsce dostępnych

dla pacjentów z COVID-19).

Polacy czują się Europejczykami. W zdecydowanej większości (około 80%) chcą pozostać obywatelami

Unii Europejskiej. Doskonale wiedzą, że dotychczasowa obecność w jej strukturach to

bezprecedensowy skok w rozwoju cywilizacyjnym naszego kraju. Bez unijnej polityki spójności rozwój

Polski byłby ograniczony o 2% rocznie na przestrzeni ostatnich lat. Bez dostępu do wspólnego rynku

trudno mówić o dalszym rozwoju Polski.

Rozwój ten możliwy jest jedynie poprzez konstruktywne rozwijanie struktur i polityk unijnych.

Przyszłość decyduje się tu i teraz, bowiem Polexit - przed którym przestrzegamy - nie odbędzie się w

ciągu najbliższych miesięcy. Jednak postawienie weta unijnemu budżetowi wyznaczy wektor polskiej

obecności w Unii Europejskiej, przesuwając go w kierunku napisu „exit”. Porozumienie w przedmiocie

budżetu, o które postulujemy, to udowodnienie konstruktywnego zaangażowania polskiego rządu w

rozwiązywanie problemów Europejczyków, takich jak choćby walka z pandemią i jej skutkami. O to

apelujemy.

3

Podpisy:

1. Piotr Maciej Kaczyński

2. Jan Barcz

3. Krzysztof Biegun

4. Małgorzata Bonikowska

5. Aleksandra Borowicz

6. Ewelina Cała-Wacinkiewicz

7. Błażej Choroś

8. Leszek Cybulski

9. Zbigniew Czachór

10. Marta Czarnecka-Gallas

11. Anna Doliwa-Klepacka

12. Arkadiusz Domagała

13. Tomasz Dostatni

14. Andrzej Dumała

15. Andrzej Dycha

16. Sebastian Gojdź

17. Marek Grela

18. Robert Grzeszczak

19. Michał Jamiołkowski

20. Anna Jaroń

21. Beata Jurkowicz

22. Tomasz Kałużny

23. Katarzyna Kasia

24. Stanisław Kasiewicz

25. Lena Kolarska-Bobińska

26. Ludwik Kotecki

27. Krzysztof Krysieniel

28. Maciej Krzak

29. Tomasz Kubin

30. Lech Kurkliński

31. Leszek Kwieciński

32. Małgorzata Ławrowska-von Thadden

33. Justyna Miecznikowska

34. Renata Mieńkowska-Norkiene

35. Małgorzata Molęda-Zdziech

36. Sylwia Mrozowska

37. Joanna Mytkowska

38. Justyna Napiórkowska

39. Agnieszka Nitszke

40. Artur Nowak-Far

41. Joanna Orzechowska-Wacławska

42. Marta Pachocka

43. Marek Pasztetnik

44. Jerzy Plewa

45. Aleksandra Polak

46. Radosław Potorski

47. Anna Przybylska

48. Beata Przybylska-Maszner

49. Teresa Sasińska-Klas

50. Katarzyna Stachurska-Szczesiak

51. Ewa Szatlach

52. Aleksandra Szczerba

53. Ewa Szostak

54. Paweł Sztarbowski

55. Jan Truszczyński

56. Wojciech Warski

57. Paula Wiśniewska

58. Bartłomiej Zapała